Historia szkoły w Odrzykoniu

Pierwsze, dobrze udokumentowane dane dotyczące szkolnictwa w Odrzykoniu, pochodzą z roku 1839. Ówczesną szkołę, zorganizowaną zgodnie z ustawą władz austriackich o szkołach wiejskich, prowadził tutejszy proboszcz parafii ks. Szymon Serafin. Była to typowa w tamtym czasie szkoła parafialna, wywodząca się w prostej linii ze szkółki przyparafialnej podobnej do tych, jakie zakładano w Polsce jeszcze w okresie przedrozbiorowym. Przybycie ks. Szymona Serafina do Odrzykonia w roku 1828 znacząco wpłynęło na rozwój szkolnictwa w Odrzykoniu. Dzięki jego energicznym staraniom w roku 1841 postawiono w naszej miejscowości pierwszy budynek przeznaczony wyłącznie na potrzeby nauczania. Początkowo szkoła miała charakter prywatny, jej jedynym nauczycielem był sam proboszcz. Zakład utrzymywał się z dobrowolnych datków mieszkańców wsi. Zasługą ks. proboszcza poza prowadzeniem szkoły było również to, że dał możliwość kształcenia się dziewczętom, które dotychczas takiej możliwości nie miały. W roku 1854 decyzją władz austriackich odrzykońską szkołę parafialną zamieniono na publiczną szkołę trywialną jednoklasową. Nazwę szkoły tłumaczy jej program, obejmujący naukę trzech głównych przedmiotów tzw. trivium tj. czytania, pisania oraz rachunków. Pierwszym nauczycielem szkoły trywialnej został Andrzej Gromek, pełniący wówczas także funkcję miejscowego organisty. W roku 1868 szkoła została przemianowana z jednoklasowej na dwuklasową. Dotychczasowy budynek był zbyt mały, dlatego też na miejscu dawnej siedziby kapelana zamkowego wybudowano nowy budynek mieszczący dwie sale lekcyjne oraz mieszkanie dla kierownika szkoły. W roku 1898 kierownictwo szkoły po Feliksie Cetnarowskim objął Jan Mazur, który funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci w 1913 roku. Okres jego urzędowania okazała się dla szkoły bardzo owocny. Za sprawą jego starań w 1909 roku rozpoczęły się prace budowlane nad nowym budynkiem, gdyż dotychczasowy lokal nie nadawał się już do nauczania coraz liczniejszej młodzieży. Prace budowlane trwały dwa lata i zakończyły się w roku 1911. Nową siedzibą szkoły został jednopiętrowy murowany budynek z czerwonej cegły i pokryty dachówką. Posiadał 4 sale lekcyjne, dwupokojowe mieszkanie dla kierownika szkoły wraz z kuchnią i niewielką kancelarią. Przy szkole znajdował się dodatkowo niewielki ogród szkolny. W nowy rok szkolny 1911/12 szkoła po raz pierwszy zatrudniała 5 nauczycieli ze względu na stale rosnącą liczbę uczniów. Nauka odbywała się w czterech salach szkolnych, w siedmioletnim systemie nauczania. Ze względu na liczbę dzieci nauka odbywała się w systemie dwuzmianowym – młodsze dzieci rano, a starsze po południu. Rok szkolny 1914/15 okazał się dla szkoły w Odrzykoniu tragiczny w skutkach. Wybuch I wojny światowej spowodował zajęcie budynku szkoły na potrzeby wojska austriackiego. Wiązało się to niestety z dewastacją budynku. Zostało zniszczonych wiele sprzętów szkolnych. Ławy uczniowskie, futryny szkolne, a nawet deski podłogowe posłużyły za opał. Zniszczeniu uległy również mapy, książki, a co najgorsze również dotychczas zgromadzona szkolna dokumentacja. W tym roku szkolnym zajęcia, więc rzecz jasna zostały przerwane, a ich wznowienie nastąpiło dopiero w roku następnym. Nie było to jednak rzeczą prostą, ze względu na dużą skalę poczynionych przez wojsko szkód. Nowy rozdział w historii szkoły wiąże się z rokiem 1918. Odzyskanie niepodległości przez Polskę oznaczało poza suwerennością polityczną i terytorialną także suwerenność oświatową. Rzecz jasna osiągnięcie takiego stanu wiązało się z radykalną reorganizacją całego systemu oświaty. Zgodnie z nowo przyjętymi przepisami w roku szkolnym 1919/20 szkoła w Odrzykoniu została zorganizowana, jako czterooddziałowa. Klasy miały kurs jednoroczny, dwuletni lub trzyletni. Czterech zatrudnionych nauczycieli realizować miało program czteroklasowy. Stan taki trwał do września 1923 roku, kiedy to utworzono V oddział. Kierownikiem szkoły był wówczas Jan Adamski, który urząd swój pełnił przez dziesięć lat – od 1918 do 1928 roku. Sytuacja szkoły zmieniła się od 1932 roku, czyli od momentu przyjęcia nowej ustawy o ustroju szkolnictwa powszechnego. Zgodnie z jej zapisami szkoła w Odrzykoniu została zakwalifikowana jako szkoła powszechna III stopnia. Oznaczało to, że szkoła dzięki temu posiadała 7 klas o kursie jednorocznym, realizowała wszystkie trzy szczeble programowe i dawała swoim absolwentom możliwość ubiegania się o przyjęcie do szkół średnich (pod warunkiem zaliczenia egzaminu z j. polskiego, matematyki i religii). Należy dodać, że szkoła w Odrzykoniu należała do nielicznego grona szkół z regionu posiadających najwyższy stopień zorganizowania. Kierownikiem szkoły w tym czasie był Kazimierz Kulczycki wyłoniony w 1929 roku w drodze konkursu po śmierci dotychczasowego kierownika Jana Adamskiego. Pełnił on swój urząd do 1950 roku. Okres jego urzędowania zapisał się w historii szkoły wyjątkowo pozytywnie. Za jego staraniem szkoła nie tylko uzyskała najwyższy stopień zorganizowania, ale także powiększyła swoje gmachy. W 1936 roku ze względu na stale rosnącą liczbę uczniów podjęto starania o dobudowaniu do szkoły nowych pomieszczeń. Plan ten przeprowadzono z wielką ofiarnością i energią, zarówno ze strony władz gminnych jak i samych mieszkańców Odrzykonia. W 1937 roku rozpoczęły się pierwsze prace przy fundamentach, a finał budowy nastąpił rok później. Wybudowano 2 nowe sale oraz gabinet naukowy przeznaczony na pomoce naukowe. Zbudowano również nowe łazienki dla uczniów. Nowe pomieszczenia szkolne otrzymały również świeżo zakupione pomoce naukowe, które znacznie wzbogaciły bazę dydaktyczną szkoły. Okres okupacji niemieckiej zapoczątkowany w Odrzykoniu 9 września 1939 roku stał się początkiem regresji w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Rok szkolny 1939/40 w szkole przebiegał w atmosferze niepewności i lęku. Nauka toczyła się ukradkiem, z przerwami, ale ciągle jeszcze według dotychczasowych programów i w oparciu o przedwojenne podręczniki. Sytuacja uległa pogorszeniu od następnego roku szkolnego. Niemcy coraz mocniej zaczęli wkraczać w obszar nauczania i wychowania młodzieży. Z nakazu okupanta w pierwszej kolejności ze szkół usunięto m. in. nauczanie historii i geografii. Zgodnie z następnymi decyzjami zabroniono używać dawnych podręczników, zmuszano do oddawania książek do biblioteki (które zamykano), a także obrazów i map. Wprowadzono również obowiązkową naukę języka niemieckiego. Świadectwa i wszystkie dokumenty szkolne pisane były dwujęzycznie: w języku polskim i niemieckim. Wprowadzenie powyższych zarządzeń w odrzykońskiej szkole przypieczętowało podjęcie decyzji o dalszym rozwijaniu rozpoczętego już wcześniej tajnego nauczania. Nie zważając na związane z tym ryzyko, kierownik szkoły Kazimierz Kulczycki wraz z innymi nauczycielami organizował i prowadził przez cały okres okupacji tajne komplety, na których uczniowie uczyli się m. in. tych przedmiotów, które przez Niemców były ze szkół usunięte. Rok 1944 dla Odrzykonia okazał się rokiem szczęśliwym, ponieważ przyniósł wyzwolenie z pod niemieckiej okupacji. Niestety odrzykońska szkoła poza wolnością doświadczyła jeszcze chwil nieszczęścia. W ogniu bezpośredniej walki pomiędzy Armią Czerwoną a uchodzącymi oddziałami niemieckimi jeden z pocisków uderzył w róg szkoły. Wybuch był tak silny, że powypadały wszystkie szyby w tej części budynku. Ponadto chwilowe zajęcie szkoły przez wojska radzieckie, a następnie krótkotrwałe przemianowanie jej na szpital pogłębiło dalszą jej dewastację szczególnie w obszarze sprzętu szkolnego. Na szczęście upór i determinacja nauczycieli i mieszkańców Odrzykonia doprowadziła do tego, że już 3 października 1944 roku rozpoczęto nowy rok szkolny. Okres pookupacyjny dla szkoły w Odrzykoniu był czasem odbudowy i reorganizacji. Nie było to niestety łatwe, gdyż brak było środków pieniężnych nawet na takie potrzebne rzeczy jak podręczniki i zeszyty szkolne. Ze względu na brak odprowadzania od mieszkańców podatków gmina nie mogła wspomóc szkoły finansowo, dlatego jej działalność opierała się na dobrowolnych składkach ludności. Mimo to w szkole nauka nieprzerwanie trwała cały rok. W skład rady pedagogicznej wchodzili: kierownik Kazimierz Kulczycki, siedmioro nauczycieli oraz ks. Andrzej Kozioł – katecheta. W szkole zapoczątkowano funkcjonowanie organizacji uczniowskich takich jak samorządy klasowe, szkolne koło PCK, spółdzielnia uczniowska, dwie gromady zuchów i dwie drużyny harcerskie. Ważną rolę w wychowawczych działaniach szkoły miały organizowane akademie z okazji ważnych wydarzeń czy rocznic. W 1946 roku odbyła się uroczysta akademia z okazji 200-tnej rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki, a rok później podniosły jubileusz 50-lecia kapłaństwa ks. Ernesta Świątka – szanowanego proboszcza i zarazem wybitnego społecznika Odrzykonia. Podczas tych uroczystości wyróżniał się m. in. chór szkolny prowadzony przez nauczyciela Ludwika Winiarskiego. W roku 1950 nowym kierownikiem szkoły został dotychczasowy nauczyciel Józef Blicharczyk. Kierował on szkołą do 1966 roku, po czym zastąpił go również miejscowy nauczyciel Franciszek Nawrocki. W latach 60-tych nastąpiła w szkole przemiana w obszarze wychowawczo-dydaktycznym. Zgodnie z decyzją władz państwowych religia został usunięta ze szkoły. Jednocześnie narastała propaganda socjalistyczna, która przejawiała się np. nakazem organizowania wszystkich ważnych uroczystości związanych z nowym ustrojem politycznym (np. rocznica rewolucji październikowej, pochody pierwszomajowe, itp.). Innego rodzaju zmianą było wprowadzenie nowej reformy oświatowej polegającej m. in. na wprowadzeniu VIII klasy w dotychczasowym siedmioklasowym systemie nauczania. Dla szkoły w Odrzykoniu okazało się to poważnym wyzwaniem, ponieważ pomieszczenia szkolne były niewystarczające dla tak licznej młodzieży. Kierownictwo szkoły podjęło w tej sytuacji próbę uzyskania zgody na przydzielenie dwóch pomieszczeń w nowobudowanym Domu Ludowym w Odrzykoniu, które zostało przychylnie rozpatrzone. Na jakiś czas problemy lokalowe szkoły zostały więc zażegnane. W latach 1972-75 wprowadzona została w Polsce reforma administracyjna, która polegała na likwidacji powiatów. Dla systemu oświaty wiązało się to z koniecznością tworzenia tzw. zbiorczych szkół gminnych. Ze względu na największą ilość dzieci szkoła w Odrzykoniu przemianowana została właśnie na tego typu placówkę. Jej nowym dyrektorem została mgr Stanisława Zygmunt. W okresie jej urzędowania (który trwał do 1983 roku) szkoła odrzykońska ponownie została zreorganizowana zgodnie z nowelizacją systemu oświaty. Wprowadzono m. in. podział wiekowy na trzy grupy. Każda grupa miała swój samorząd, nazwę i odpowiedni strój obowiązujący w szkole (były to granatowe mundurki z kołnierzykami o innym kolorze dla każdej grupy). Nowością stało się również wprowadzenie obrzędu „pasowania na ucznia”. W ramach wdrażania nowego systemu edukacji w szkole zorganizowano dwa oddziały przedszkolne, których zadanie polegało na przygotowaniu dzieci do podjęcia nauki w szkole. Nowo wprowadzone zmiany ujawniły palącą potrzebę zdobycia dla szkoły dodatkowych pomieszczeń, w tym m. in. sali gimnastycznej, której brak był najbardziej odczuwalny. Dyrektor szkoły postanowiła zatem o podjęciu wszelkich starań mających na celu uzyskanie zgody władz na budowę nowego budynku szkoły. Działania te okazały się skuteczne i 1 grudnia 1976 roku wmurowano kamień węgielny pod nową szkołę. Pełne prace budowlane rozpoczęły się w 1977 roku. Pieczę nad ich prowadzeniem miał powołany w tym celu Społeczny Komitet Budowy Szkoły w skład którego poza dyrektorem szkoły i nauczycielami weszli m. in. przedstawiciele władz lokalnych. Na czele komitetu stanął inż. Franciszek Klatka. Prace budowlane trwały 6 lat zakończyły się w 1983 roku. Otwarcie nowej szkoły, tak bardzo oczekiwane przez nauczycieli, uczniów i rodziców nastąpiło 1 września 1983 roku. Wszystkich zaproszonych gości, w tym przedstawicieli kuratorium i władz samorządowych przywitał nowo mianowany gminny dyrektor szkół mgr Stanisław Kuszaj. Nowy budynek szkoły mieścił w sobie 15 sal lekcyjnych i 5 klasopracowni. Ponadto do dyspozycji uczniów oddano pełnowymiarową salę gimnastyczną oraz m. in. świetlicę, bibliotekę oraz szkolną stołówkę. Rzecz jasna wszystkie nowo dostępne pomieszczenia zostały odpowiednio wyposażone w sprzęty szkole, które zaczęto gromadzić jeszcze w trakcie trwania prac budowlanych. Jeszcze przed sfinalizowaniem prac rozpoczęto dyskusję nad wyborem patrona szkoły. Ostatecznie podczas specjalnie zwołanej rady pedagogicznej, w której brali udział przedstawiciele samorządu uczniowskiego postanowiono, że patronem szkoły zostanie komediopisarz Aleksander hr. Fredro. Gdy projekt uzyskał pozytywną ocenę Kuratorium Oświaty przystąpiono do zorganizowania uroczystości nadania szkole imię patrona. Decyzją rady pedagogicznej uznano, że najodpowiedniejszym dniem tej uroczystości będzie Święto Edukacji Narodowej przypadające 14 października 1985 roku. Na uroczystość w wyznaczonym dniu, oprócz nauczycieli uczniów i rodziców przybyli przedstawiciele Kuratorium Oświaty i Wychowania, przedstawiciele władz gminnych oraz dyrektorzy z pozostałych szkół w gminie. Obecna była także delegacja Koła Miłośników Ziemi Krośnieńskiej z Warszawy oraz członków Zarządu Stowarzyszenia Odrzykoniaków. Wyjątkowym gościem uroczystości okazał się prawnuk Aleksandra Fredry hr. Jan Kazimierz Szeptycki wraz z Małżonką. Otwarcia uroczystości dokonał Inspektor Oświaty i wychowania Gminy Wojaszówka mgr Stanisław Kuszaj, który przywitał zaproszonych gości. Następnie głos zabrała ówczesna dyrektor szkoły Pani Zofia Korona. W swoim przemówieniu omówiła historię prac nad budową nowej szkoły oraz przedstawiła etapy prac nad uroczystością nadania imienia nowej szkole. Kulminacyjnym punktem uroczystości stało się odczytanie aktu nadania szkole imienia Aleksandra Fredry, które odczytał starszy wizytator Oświaty i Wychowania w Krośnie mgr Tadeusz Basak. Następnie hr. Jan Kazimierz Szeptycki dokonał odsłonięcia popiersia i tablicy pamiątkowej. W dalszej kolejności delegacja uczniów złożyła kwiaty pod tablicą, a później licznie zgromadzeni goście zabrali głos. Dopełnieniem uroczystości stała się akademia przygotowana przez uczniów pod kierunkiem Pani mgr Ireny Winiarskiej i zespołu taneczno-wokalnego prowadzonego przez Panią mgr Zofię Klimczak. Na sam koniec goście zwiedzili szkołę oraz Izbę Patrona. Następny rok szkolny 1986/87 przyniósł zmiany na stanowisku dyrektora szkoły. W miejsce Pani Zofii Korony powołano Panią mgr Marię Krygowską, dotychczasową nauczycielkę geografii, która pełniła wcześniej również funkcję wice-dyrektora. Nową funkcję Pani dyrektor pełniła do 1992 roku. Od roku szkolnego 1992/93 nowym dyrektorem szkoły została Pani mgr Bożena Łeppek. Nowy rozdział w historii szkoły odrzykońskiej przyniósł rok 1999. Zgodnie z uchwałą Rady gminy w Wojaszówce powołano do istnienia Zespół Szkół w Odrzykoniu, składający się z szkoły podstawowej oraz gimnazjum. Dyrektorem Zespołu Szkół został dotychczasowy dyrektor szkoły Pani mgr Bożena Łeppek, a wice-dyrektorem Pan mgr Piotr Guzek. Od tego czasu szkoła podstawowa obejmuje uczniów klas od I do VI z obwodu szkolnego Odrzykonia. Trzyklasowe gimnazjum obejmuje natomiast obwód szkolny, na który składają się Odrzykoń, Ustrobna, Bratkówka oraz Wojkówka. 14 października 2003 odbyła się w Zespole Szkół im. A. Fredry w Odrzykoniu podniosła uroczystość poświęcenia i nadania Sztandaru ufundowanego przez Radę Rodziców. Termin nie był przypadkowy, w tym bowiem roku przypadł jubileusz 20-lecia oddania do użytku budynku nowej szkoły. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m. in. przedstawiciele władz samorządowych szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, przedstawiciele kuratorium, dyrektorzy szkół z terenu gminy, emerytowani nauczyciele, przedstawiciele rady rodziców oraz uczniowie, itd. Uroczystość rozpoczęła się od nabożeństwa celebrowanego przez księdza dziekana Juliana Bielenia oraz księdza proboszcza Kazimierza Poźniaka. W jego trakcie sztandar szkoły został poświęcony. Dalsza cześć uroczystości odbyła się w szkole. Nastąpiło przekazanie sztandaru Pani dyrektor Bożenie Łeppek, która z kolei przekazała go delegacji uczniowskiej. Po odśpiewaniu hymnu szkoły i złożeniu ślubowania rozpoczęła się uroczysta akademia. Całość uroczystości uświetniła swoim występem orkiestra dęta OSP w Odrzykoniu. Ostatnia dekada w historii szkoły to okres trwałego rozwoju zarówno w obszarze edukacyjnym, wychowawczym ale również technicznym. W roku 2003 wysiłek edukacyjny i wychowawczy szkoły została doceniony przez organizatorów ogólnopolskiej akcji, którzy nadali szkole certyfikat „Szkoły z klasą” W latach 2005 i 2006 kolejnym osiągnięciem stało się zdobycie dwóch pierwszych miejsc podczas dwóch edycji konkursu zwanego „Paradą Narodów”. Zadaniem szkół biorących udział w rywalizacji toczonej na krośnieńskim rynku było zaprezentowanie kultury wybranego państwa za pomocą różnego rodzaju form prezentacji artystycznej. W 2005 roku szkoła w Odrzykoniu prezentowała Grecję a rok później Danię. W 2007 roku nowym dyrektorem Zespołu Szkół im. Aleksandra Fredry został Pan mgr Piotr Guzek, pełniący wcześniej funkcję wice – dyrektora szkoły. Zastępcą dyrektora została Pani mgr Dorota Hedesz.